In de keten van jeugdzorg werkt een groot aantal instellingen samen. Elk voelt zich vanuit zijn eigen invalshoek zeer verantwoordelijk voor de problemen van of met jongeren. Dat vergt optimale samenwerking, coördinatie, informatie-uitwisseling en afstemming, maar dat werkt nog niet altijd vanzelfsprekend. Soms gaat het niet goed en dan dreigt een jongere tussen wal en schip te vallen. Soms gaat het zelfs echt mis. Dat moeten we zoveel mogelijk voorkomen. Het is de taak van de gemeente om ervoor te zorgen dat de afstemming tussen instellingen beter verloopt, zodat elke jongere tijdig die hulp krijgt die hij of zij nodig heeft. Belangrijk hierbij is dat één organisatie als verantwoordelijke wordt aangewezen, zodat voor alle betrokken instellingen duidelijk is wie actie onderneemt en bewaakt wat er gebeurt. De gemeenten in de provincie Noord-Brabant hebben daarom in 2008 het initiatief genomen om het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd in te voeren.
Vroegtijdige signalering voorkomt dat risico’s problemen worden of dat problemen verergeren. Wanneer alle betrokken partijen in de keten gebruik maken van een signaleringssysteem ontstaat integraal inzicht in de problemen van een jeugdige. Door coördinatie van zorg weten partijen vroegtijdig wie er betrokken is bij de jeugdige. Naast de vroegtijdige signalering is het van cruciaal belang dat partijen vastleggen wie de zorgcoördinatie heeft op het begeleidingsproces wanneer meer partijen betrokken zijn bij een jeugdige. Het begeleidingsproces rondom een jeugdige wordt dan vroegtijdig op elkaar afgestemd en vanaf het begin (de start van het proces) is duidelijk wie de verantwoordelijkheid heeft. Vanaf 1 januari 2010 is aan de gemeente de verplichting opgelegd om een signaleringssysteem operationeel te hebben ingevoerd en aan te sluiten op de Landelijke Verwijsindex Risicojongeren (VIR). Basis hiervoor is de wet tot wijziging wet verwijsindex risico`s jeugdigen die op 2 juli 2009 door de Tweede Kamer is vastgesteld. Het systeem Zorg voor Jeugd is een ondersteunend hulpmiddel dat effectief kan worden ingezet in de zorgketen. Het hulpmiddel ondersteunt de volgende processen: vroegsignalering. Instellingen die aangesloten zijn op Zorg voor Jeugd kunnen signalen registreren op het moment dat er zorgen zijn over een jeugdige. samenwerking. De samenwerking tussen de instellingen wordt beter ondersteund omdat instellingen in Zorg voor Jeugd zien wie allemaal betrokken zijn bij een jeugdige. Instellingen vinden elkaar sneller. zorgcoördinatie. Het systeem beschikt over de functionaliteit om een instelling verantwoordelijk te maken voor de coördinatie van zorg in de keten. Voor alle betrokken instellingen is duidelijk wie eindverantwoordelijk is in de keten.
Het is van belang om vanaf de eerste levensfase de jongere, zijn gezin en zijn omgeving te beoordelen op risico’s voor de psychische, lichamelijke, cognitieve en sociale ontwikkeling en dit gedurende de levensloop te volgen. Vroegtijdige signalering voorkomt dat risico’s problemen worden en dat problemen zich verergeren. Wanneer alle betrokken partijen in de keten gebruik maken van een signaleringssysteem ontstaat integraal inzicht in de problemen van een jeugdige.
Naast de vroegtijdige signalering is het van cruciaal belang dat partijen vastleggen wie de regie heeft op het begeleidingsproces wanneer meer partijen betrokken zijn bij een jongere. Het begeleidingsproces rondom een jongere wordt dan vroegtijdig op elkaar afgestemd en vanaf het begin (de start van het proces) is duidelijk wie de verantwoordelijkheid heeft en waar de doorzettingsmacht ligt.
Het signaleringssysteem slaat geen inhoudelijke informatie over de jongeren op. Het systeem sluit aan op de landelijke ontwikkelingen die zijn ingezet. Het signaleringssysteem is gekoppeld aan de landelijke verwijsindex (VIR).
Invoering van het systeem op regionaal niveau heeft duidelijk een meerwaarde: Binnen de regio wordt gewerkt met één signaleringssysteem waar alle jongeren uit de regio in geregistreerd worden. De processen binnen de regio worden op elkaar afgestemd. De kosten voor het aanschaffen van het systeem en de kosten voor het hosten van gegevens worden gereduceerd. De regionale jeugdinstellingen werken met dezelfde toepassing en maken gebruik van dezelfde database. De gegevens uit de regio worden in één database opgeslagen wat een positief effect heeft op de signaaluitwisseling binnen de regio. Gezamenlijk kunnen afspraken gemaakt worden over het applicatiebeheer.
Het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd is een instrument dat gerichte ondersteuning biedt om de coördinatie van zorg binnen de keten te versterken. Met het systeem worden problemen bij kinderen en jongeren in de leeftijd van 0-23 jaar in een vroegtijdig stadium gesignaleerd, waarna de ketencoördinatie wordt georganiseerd en hulp op elkaar wordt afgestemd. De volgende doelen worden met het signaleringssysteem gerealiseerd: • het optimaliseren van de samenwerking tussen de betrokken keteninstellingen rondom één jeugdige. • het vroegtijdig signaleren van problemen waardoor risico’s in een vroegtijdig stadium kunnen worden beperkt. • het actief ondersteunen van de coördinatie van zorg (vastleggen van de instelling die functioneel verantwoordelijk is voor de integrale hulpverlening aan een jeugdige en voor het uitzetten en bewaken van acties rondom een jeugdige). • het afleggen van verantwoording voor de wijze waarop de coördinatie van zorg is uitgevoerd rondom een jeugdige. • het genereren van managementinformatie (onder andere input voor beleidsontwikkeling).
Met ondersteuning van het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd komen instellingen in de keten van jeugdzorg in vier stappen tot een betere hulpverlening.
Jeugdigen met een hulpvraag worden geregistreerd in het eigen cliëntsysteem van een instelling. De zogenoemde ‘dat’-gegevens uit deze registratie worden handmatig of door middel van een geautomatiseerde koppeling doorgegeven aan het systeem Zorg voor Jeugd. De instellingen die bij een bepaalde jeugdige zijn betrokken, worden automatisch via een mailbericht geïnformeerd als dezelfde jeugdige door een nieuwe, nog niet eerder betrokken instelling, wordt geregistreerd. Daarmee hebben de instellingen en hulpverleners continu inzicht in de instellingen die contact hebben met de jeugdige en wordt ketenregistratie opgebouwd.
Als een hulpverlener of een andere signaalgever een probleemsituatie constateert, voert hij of zij een signaal in het systeem in. Ook deze signalering wordt direct via de mail doorgegeven aan alle betrokken instellingen.
Daarmee geeft men aan dat er zorgen zijn over een jongere. Er zijn mogelijke risico’s voor een gezonde lichamelijke, psychische, sociale of cognitieve ontwikkeling.
Wanneer er meerdere instellingen betrokken zijn bij de hulp aan een jeugdige, start de ketencoördinatie. Hierover zijn afspraken gemaakt in een convenant/set van afspraken met alle betrokken instellingen in een gemeente of regio. Op grond van de beslisregels in het zorgconvenant wijst het systeem automatisch aan welke instelling de ketencoördinatie heeft. Hierover ontvangt de betreffende instelling een mailbericht.
De ketencoördinator bepaalt per situatie of het nodig is om hulp te verlenen. Het systeem heeft geen mogelijkheden tot het registreren van inhoudelijke informatie over de jeugdige en de geboden hulpverlening, de zogenoemde ‘wat’-informatie. Het is dus uitdrukkelijk geen Elektronisch Kinddossier.